غذای ایرانی، جاذبه جدید برای گردشگران خارجی

فرهنگ غذایی جزئی از میراث هر سرزمین بوده و به نوعی نشان‌دهنده سبک زندگی مردم یک کشور است. اولین نوشته‌ها و اسنادی که در آن از غذای ایرانی صحبت شده است مربوط به دوره ساسانیان و به زبان پهلوی است. همچنین نخستین افسانه‌ای که به پختن و خوردن غذا اشاره دارد داستان ضحاک در ادبیات پارسی است. سبک آشپزی در ایران شبیه به کشورهای همسایه از جمله افغانستان، ترکیه، تاجیکستان و ارمنستان است.
اگر تعداد اقلام موجود در لیست غذای ایرانی را فارغ از منطقه بومی و نوع آن‌ها بشماریم عددی بالغ‌بر 450 حاصل می‌شود. غذاهای مخصوص ایران بسته به منطقه‌ای که از آن نشاءت گرفته‌اند دسته‌بندی می‌گردند. برای مثال غذاهای شمالی یا غذاهای شیرازی هریک خصوصیت غالبی دارند که آنها را از سایر غذاها متمایز می‌کند. این خصوصیات متأثر از مزیت‌ها و محدودیت‌های موجود در مناطق مختلف آب و هوایی بوده است. سه عامل فراورده‌های بومی، نوع سوخت و نحوه زندگی، بیشترین تأثیر را روی چگونگی طبخ غذای هر منطقه داشته و به طور کلی تعیین‌کننده مرزهای دسته‌بندی مذکور است.
اقلیم‌های مختلف موجود در ایران از جمله گرمسیری، سردسیری، بیابانی، دریایی و کوهستانی موجب ایجاد فراورده‌های گیاهی و دامی متفاوت می‌شود بنابراین غذاهایی که در هر منطقه با استفاده از این مواد اولیه طبخ می‌گردند از طیف‌های گوناگون و متمایزی تشکیل‌شده‌اند. اختصاص زمان برای پختن و به‌اصطلاح جا افتادن، مختص غذای ایرانی بوده و در کمتر کشوری یافت می‌شود. در اروپا و کشورهای غیر همسایه آسیایی اغلب غذاها در مدت‌زمان کوتاهی برای خوردن آماده می‌شوند و پدیده خام‌خواری به وفور قابل‌رؤیت است؛ در حالیکه در ایران پخته شدن یا دم کشیدن غذا یکی از مراحل اصلی در تهیه آن به شمار می‌رود. در این متن قصد داریم ابتدا به خصوصیت‌های بارز غذاهای بومی هر منطقه در ایران پرداخته سپس چند غذای مشهور را از لیست غذای ایرانی معرفی کرده و در مورد آنها توضیح دهیم. با ما همراه باشید.
سرفصل‌های عنوان شده در این مقاله عبارتند از:
• خصوصیت بارز غذای ایرانی در مناطق مختلف
• معرفی غذاهای ایرانی ساده

[ps2id id=’1′ target=”/]

خصوصیت بارز غذای ایرانی در مناطق مختلف

همان‌طور که بیان شد غذاها در مناطق مختلف با خصوصیت‌های متفاوتی طبخ می‌گردند تا با محیط و آب و هوای منطقه خود همخوانی و هماهنگی بیشتری داشته باشند. در این بخش به توضیح کلی در مورد دسته‌بندی مذکور می‌پردازیم.
 غذاهای شمالی: این دسته از غذاها به علت نزدیکی منطقه به دریا و مرطوب بودن محیط زندگی مردم حاوی مواد اولیه دریایی و سبزیجات خاصی مانند سیر است. خواص سیر باعث شده که ساکنان شمال به حالت تجربی به این نتیجه برسند که استفاده از آن در غذاها به سازگاری شرایط بدن با رطوبت کمک می‌کند. از طرفی ماهیگیری که یک حرفه کهن در این خطه تلقی می‌شود باعث ایجاد سبک آشپزی دریایی در شمال است.
 غذاهای جنوبی: این نوع از غذای ایرانی با دارا بودن ادویه فراوان از سایر انواع متمایز می‌گردد. این سبک آشپزی متأثر از فرهنگ اعراب ساکن در این مناطق بوده و با مواد دریایی ازجمله ماهی‌های دریای جنوب عجین شده است. انواع روش پخت ماهی و میگو را می‌توان در غذاهای جنوبی همراه ادویه‌های خاص مشاهده کرد.
 غذاهای مختص مناطق کوهستانی: انواع غذاهای گرم و آش‌ها در این دسته قرار می‌گیرند. مناطقی مانند تبریز و سایر شهرهای کوهستانی در این نوع غذای ایرانی صاحب سبک هستند و انواع بسیاری را با پسوند نام خود رایج کرده‌اند. برخلاف غذاهای جنوبی در این مجموعه، از ادویه‌های تند کمتر استفاده‌شده و آبکی بودن اغلب غذاها یکی از نشانه‌های مشترک در بین آنهاست.

[sc name=”Highlight” text=”غذاهای ایرانی بسته به منطقه‌ای که از آن نشاءت گرفته‌اند دارای خصوصیات متمایزی نسبت به سایر مناطق هستند، به عنوان مثال در اغلب غذاهای شمالی سیر یک ماده اصلی به شمار می¬رود.” ]

[ps2id id=’2′ target=”/]

معرفی غذاهای ایرانی ساده

کباب: به‌طورکلی به تکه‌های گوشت حیوانات که بر روی آتش پخته شود کباب می‌گویند اما سبک و سیاق پخت این نوع از غذای ایرانی باعث خاص شدن آن در کل دنیاست. برای مثال کبابکوبیده یکی از منحصربه‌فردترین انواع غذا در جهان است که به نام ایران در همه‌جا شناخته می‌شود. کباب‌برگ، سلطانی، بختیاری، ششلیک و غیره نیز از سایر انواع این غذاها هستند و معمولا پیاز و چربی متداول‌ترین افزودنی‌های آن است. از دوران قدیم کباب را همراه نان سرو می‌کردند ولی امروزه برنج، یکی از مکمل‌های این غذاست.

قورمه‌سبزی: این غذا از ترکیب گوشت، سبزیجات و حبوباتی مانند لوبیا تهیه می‌شود. از چاشنی لیمو عمانی هم برای طعم دهی به آن استفاده می‌کنند. زمان پخت بالای این غذای ایرانی ساده یکی از وجوه تمایز، و تعیین‌کننده کیفیت نهایی آن خواهد بود. نحوه انتخاب سبزی‌ها و رعایت نسبت آنها یکی از عوامل تأثیرگذار در طعم قورمه‌سبزی است.

آبگوشت: این غذا یکی از اصیل‌ترین غذاهای ایرانی ساده است. ترکیب گوشت گوسفندی، با حبوبات، سیب‌زمینی و گاهی گوجه در مقدار نسبتاً کمی آب، یک طعم فوق‌العاده را خلق می‌کند. آبگوشت همیشه با نان مخصوصاً نان سنگک سرو شده و سبزی‌خوردن، دوغ و پیاز هم به عنوان دورچین در کنار آن قرار می‌گیرد.
قیمه: یکی دیگر از غذاهای ایرانی ساده که با استفاده از لپه، گوشت، پیاز، ادویه و رب گوجه‌فرنگی تهیه می‌شود، قیمه است. در صورت استفاده از سیب‌زمینی به عنوان افزودنی قابل‌تغییر، به این غذا قیمه سیب‌زمینی می‌گویند. از بادمجان نیز می‌توان به عنوان جایگزین سیب‌زمینی استفاده کرد تا طعم متفاوتی با نام قیمه‌بادمجان را تجربه کنید. محبوبیت این غذا به حدی است که در تمامی مجالس از جمله مراسم‌های مذهبی بسیار طبخ شده و مورداستفاده قرار می‌گیرد.
خورش فسنجان: یک غذای مجلسی ایرانی است که از گردوی آسیاب شده، رب انار و گوشت یا مرغ تهیه می‌شود. زمان پخت و به اصطلاح جا افتادن در این غذا از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده و در طعم‌های ترش، شیرین و ملس بسته به ذائقه افراد قابل تهیه است. در مجالس رسمی و مهمانی‌ها شاهد سرو این غذا به عنوان یکی از غذاهای اصلی هستیم که به علت پیچیده بودن فرایند طبخ، نشان دهنده میزان احترام و توجه به مهمان در فرهنگ اصیل ایرانی است.
کله‌پاچه: یکی از غذاهای خاص منطقه ایران و همسایگان نزدیک آن کله‌پاچه است که به علت ناشناخته بودن در فرهنگ آمریکا و اروپا، کمتر مورد استقبال توریست‌ها واقع می‌شود. با این حال برخی از آنان پس از چشیدن طعم خاص و منحصربه‌فرد این غذا از طرفداران آن شده و مایل به تکرار تجربه خوب خود هستند.
آش‌های ایرانی: آش رشته، شله‌زرد و آش دوغ از مشهورترین نوع آش‌های ایرانی هستند که در هیچ کجای دنیا نمونه آنها یافت نمی‌شود. حبوبات، سبزیجات و گاهی گوشت مواد اولیه اغلب آنها را تشکیل داده و بسته به منطقه طبخ، از الگوهای غذایی خاص پیروی می‌کنند. آش‌هایی مانند حلیم و عدسی معمولاً در صبحانه استفاده شده و مانند سایر اقلام هم مجموعه خود شهرت و محبوبیت زیادی دارند.

کوفته، انواع پلوها و ته‌چین‌ها هم از سایر اقلام خوش‌طعم در لیست غذای ایرانی هستند که مختص فرهنگ و سبک زندگی ما است. در این میان چیزی که به اهمیت هرچه بیشتر هنر آشپزی می‌افزاید، ترکیب و چینش مواد در هر غذاست که طی سال‌ها تجربه توسط ایرانیان گردآوری و به کار بسته شده تا طعم‌های منحصربه‌فرد کنونی ایجاد گردند. طعم‌هایی که بسیاری از آنها دلیل شهرت آشپزی ایرانی و حامل پیامی مبنی بر فرهنگ غنی و سبک زندگی خاص ایرانیان از قدیم‌الایام است.