معبد پانتئون رم، نبوغ معماران روم باستان

نمی‌شود به شهر رم ایتالیا سفر کرد و به دیدار پانتئون نرفت؛ بنایی مدور با گنبدی از جنس بتن که سالم‌ترین و کامل‌ترین بنای بازمانده از دوران روم باستان به شمار می‌رود. این ساختمان زیبا در کنار آمفی‌تئاتر کولوسئوم، از مهمترین نمادها و جاذبه‌های گردشگری شهر رم به شمار می‌روند که سالانه میلیون‌های گردشگر از سرتاسر جهان را راهی سفر به رم می‌کنند.
پیشنهاد می‌کنیم تا انتهای این مقاله از وبلاگ ققنوس همراه ما باشید تا با معبد پانتئون رم بیشتر آشنا شوید.

[lwptoc]

تاریخچه پانتئون رم

اولین گام برای آشنایی با این بنای زیبا، اینست که با تاریخچه پانتئون رم آشنا شویم. اما پیش از اینکه درباره پانتئون و تاریخچه آن صحبت کنیم، بد نیست بدانیم اصلا معنی پانتئون چیست؟
پانتئون (Pantheon) از یک کلمه یونانی به معنی متعلق به همه خدایان گرفته شده است. طبق اسناد تاریخی باقیمانده از آن دوران، به نظر می‌رسد دو دلیل برای اطلاق نام پانتئون به این بنا وجود داشته است؛ اول اینکه پانتئون یک معبد رومی برای تمام خدایان بوده و مجسمه تمامی خدایان درون قرار داشته، یا اینکه گنبد آن به بهشت و عرش خدایان رومی اشاره داشته است. با اینحال، به نظر می‌رسد که پانتئون نه نام رسمی این بنای زیبا، بلکه لقبی برای اشاره به آن بوده است.
در سال 31 پیش از میلاد، مارکوس آگریپا (Marcus Agrippa) که یک سناتور، ژنرال و معمار رومی بود تصمیم گرفت یک مجموعه از ساختمان‌های شگفت انگیز را در املاک شخصی خود احداث کند. بین سال‌های 29 تا 19 میلادی، این مجموعه با سه بنای حمام آگریپا، معبد نپتون و پانتئون احداث شد. امروزه اگر به ورودی بنای پانتئون رم توجه کنید، یک کتیبه لاتین که بر بالای ورودی نقش بسته است را خواهید دید. این کتیبه می‌گوید که مارکوس آگریپا پسر لوسیوس، زمانی که برای سومین بار کنسول روم بود ساخته شد.
اما باید بگویم که بنای تاریخی پانتئون شهر رم ساخته آگریپا نیست!
یافته‌های باستان شناسی نشان می‌دهد که معبد پانتئون ساخته شده توسط مارکوس آگریپا تخریب شده و بنای کنونی بعدا بر جای آن بنا شده است. البته بخش ورودی بنا که کتیبه آگریپا بر روی آن نقش بسته، بخشی از پانتئون اولیه است.

اگرچه تاریخ دقیق آغاز ساخت بنای فعلی پانتئون رم مشخص نیست، اما شواهد نشان می‌دهند که احتمالا ساخت پانتئون ایتالیا در دوران امپراتور تراژان (Trajan) آغاز شده و در زمان امپراتور هادریان (Hadrian) به پایان رسیده است (126 میلادی). بد نیست بدانید که بنای قلعه سنت آنجلو (Castel Sant’Angelo) که در نزدیکی کلیسای سنت پیتر (St. Peter’s Basilica) و حاشیه رود تیبر (Tiber) واقع شده نیز یک بنای مدور و متعلق به دوران هادریان و آرامگاه وی است که امروزه از مهمترین دیدنی‌های ایتالیا به شمار می‌رود.
در سال 609 میلادی، پاپ بونیفاس چهارم (Pope Boniface IV) دستور تبدیل معبد پانتئون رم به یک کلیسا را صادر کرد و کاربری این بنا تغییر یافت و بسیاری از آثار و تزئینات آن حذف شد. با اینحال این تصمیم کمک کرد تا از تخریب پانتئون رم جلوگیری شود و ما امروزه شاهد یکی از زیباترین شاهکارهای معماری جهان باستان باشیم.
اما باید بدانید که این بنای زیبا در زمان اوج خود بسیار زیباتر و باشکوه‌تر بوده است. بر بالای ورودی آن مجسمه‌های متعددی قرار داشته است، نمای بیرونی آن با سنگ‌های مرمر صیقلی تزئین شده بود و سقف ورودی آن با یک لایه بزرگ از برنز پوشیده شده بود که متاسفانه تمامی آنها در طول تاریخ از بین رفته‌اند.
در دوران رنسانس و با تغییر دید جامعه و دستگاه کلیسا نسبت به زیبایی، اهمیت پانتئون مجدد افزایش یافت. در این دوران بخش‌هایی از پانتئون رم بازسازی و مرمت شد و به آرامگاه چهره‌های مهمی چون رافائل (Raphael)، نقاش و معمار معروف ایتالیایی تبدیل شد.
همچنین در دوران مدرن، دو پادشاه مشهور ایتالیا یعنی ویکتور امانوئل دوم (Victor Emmanuel II) و اومبرتو اول (Umberto I) نیز در پانتئون رم دفن شده‌اند.

معماری پانتئون رم

همانگونه که پیشتر گفتیم، پانتئون رم یک شاهکار معماری بینظیر است. بد نیست بدانید که این بنا تا قرن بیستم، بزرگترین سازه بتنی در سرتاسر جهان بوده است!
بزرگترین ویژگی معماری پانتئون رم، گنبد بزرگ و زیبای این بنا است. ساخت این گنبد بتنی یکی از دستاوردهای بزرگ معماری در دوران باستان بوده است. اگر به پلان معبد پانتئون رم در ایتالیا نگاه کنید، خواهید دید که قطر گنبد 43 متر است و باید بدانید که ارتفاع گنبد تا سطح زمین نیز دقیقا به همین اندازه است؛ بدین ترتیب می‌توان گفت که فضای داخلی پانتئون شبیه به یک کره کامل است.

[sc name=”highlight” text=”پانتئون رم یک شاهکار معماری بینظیر است. بد نیست بدانید که این بنا تا قرن بیستم، بزرگترین سازه بتنی در سرتاسر جهان بوده است!” ]

اما ساخت چنین معبد بزرگ و سنگینی، کار بسیار دشواری بوده است. معماران رومی برای کنترل وزن گنبد، آن را بر روی یک بنای مدور با دیوارهایی ضخیم بنا کرده‌اند و برای کاهش وزن، فضاهای خالی متعددی را در داخل آن تعبیه کرده‌اند که قابل مشاهده است.
اما در دوران باستان که هنوز امکانات روشنایی وجود نداشته است، تهیه نور درون بناها موضوع مهمی بوده است. به دلیل وزن بالای گنبد، ایجاد پنجره در دیوارهای آن ممکن نبوده است. بنابراین یک سوراخ یا پنجره بزرگ در میان گنبد احداث شد که امروزه به چشم پانتئون شهرت دارد. این حفره یا پنجره 9 متر قطر دارد و تنها منبع نور معبد پانتئون به شمار می‌رود.

بازدید از پانتئون رم

معبد پانتئون در مرکز تاریخی رم قرار گرفته است و دسترسی به آن بسیار آسان است. تقریبا هر جای مرکز شهر رم که باشید، می‌توانید با چند دقیقه پیاده روی خود را به پانتئون برسانید. در غیر این صورت پیشنهاد می‌کنیم از خط A (نارنجی) متروی رم استفاده کنید و در ایستگاه Barberini پیاده شوید.
با وجود اینکه پانتئون از زیباترین و مهمترین جاذبه‌های گردشگری ایتالیا به شمار می‌رود، اما بازدید از آن رایگان است و لازم نیست هزینه‌ای بپردازید. زمان‌های بازدید از پانتئون نیز به شرح زیر است:
دوشنبه تا شنبه: 8:30 تا 19:30
یکشنبه: 9 تا 18
روزهای تعطیل: 9 تا 12:45